Albert Einstein çocukken, bilime yapacağı katkıları sadece birkaç kişi (tabi varsa) hayal edebilirdi. Yaşıtlarına göre dil gelişimi yavaştı. Kız kardeşi bir konuşmasında, “Konuşmayı öğrenmekte çektiği zorluk, Albert’in hiçbir şeyi öğrenemeyeceği konusunda bizi endişelendiriyordu” şeklinde bir itirafta bulunmuştu. Peki Albert, nasıl oldu da gelişiminde yaşadığı sıkıntılara rağmen bir Einstein’a dönüştü?
Bu sorunun cevabının bir kısmını, ebeveynlerinin Einstein’a 5 yaşında aldığı iki hediye ile verebiliriz: Biri, hastalığı yüzünden yataklara düştüğünde babası tarafından kendisine hediye edilen pusuladır. Bu gizemli hediye onun bilime olan merakını körükledi. Diğer hediye ise iyi bir piyano sanatçısı olan annesinin ona verdiği kemandır. Bu iki hediye Albert’in beynini aynı anda, farklı şekillerde harekete geçirmeye sevk etti.
Çocukların beyinleri erken çocukluk ile ergenlik dönemi gibi kritik dönemlerde yapılan atılımlarla gelişir. Bu dönemlerde beyin hücreleri (nöron) arasındaki bağlantılar (sinapsis) bir yetişkine göre iki kat daha fazladır. Öğrenmenin gerçekleştiği beyin hücreleri arasındaki bu bağlantılar, yaşamın diğer süreçlerine göre daha hızlı öğrenmeyi mümkün kılar. Bu yüzden, bu evrede çocukların elde ettiği deneyimler, gelişimlerinde uzun etkilere sahip olur.
Beyin gelişiminin ilk önemli dönemi 2 yaş civarında başlar ve 7 yaş civarında sonlanır. Bu yaş aralığı çocuklarda bütüncül bir eğitimin temellerini atmak için en iyi fırsatı sunar. Bu kritik dönemin faydasını zirveye çıkarmak için; duygusal zekaya önem vermek, öğrenme sevgisini güçlendirmek, derinliğe değil genişliğe odaklanmak ve bu yaş grubunun eğitimine “gerçek” eğitimin öncülüğü muamelesi yapmamaktır.
Öğrenme Sevgisi Aşılamak
Küçük çocuklar sonuçlardan ziyade öğrenme sürecinden keyif alırlar. Ebeveyn ve eğitmenler olarak yeni şeyler denemenin ve özgün şeyleri öğrenmenin keyfini vurgulayabilirsiniz, yapmamız gereken ise; çocuklara yapacakları hataların hoş karşılanacağını ve hatalarının öğrenmenin bir parçası olduğunu aktarmaktır.
Bu dönem aynı zamanda yeteneklerin ve becerilerin doğuştan değil çabayla geliştiği anlayışını (gelişim zihniyetini) yerli yerine oturmanın zamanıdır. Eğitmenler çocukları etiketlemekten veya yetenekleri hakkında kullandıkları “evrensel” ifadelerden kaçınmalıdır. (Hemen sıkılabilirler). “Çok zekisin” gibi iltifatlar bile ters tepebilir. Bunun yerine, eğitmenler ve ebeveynler sürekliliği vurgulamalı ve öğrenme için güvenli alanlar oluşturmalıdırlar. Eğer bizler sonuçlara değil, çabaya ve sürece odaklanma gayretini gösterirsek, çocuklar öğrenmeyi sevecektir.
Derinlik Değil Genişlik
Gelişimin bu evresinde sonuçlara bakmaktan kaçınmanın yolu, derinlikten ziyade beceri gelişiminin genişliğine vurgu yapmaktır. Çocukları çok farklı faaliyetlerle tanıştırmak, farklı alanlarda yetenek gelişimleri için temel sağlar. Bu zamanda çocuklar okuma, müzik, matematik, spor, sanat, bilim ve dillerle etkileşime girer.
Yazar David Epstein deneyimin genişliğinin sık sık hafife alındığını ve pek hoş karşılanmadığını ifade eder. Tek bir alanda mükemmeliyete odaklanmak kişinin yaşamının belli dönemlerinde uygun olabilir. Fakat hızla değişen bir dünyada başarılı olan bireylerin, bu başarıyı çeşitli alanlardan faydalanmayı öğrenmelerine, yaratıcı ve soyut düşünebilmelerine ve çok yönlü bireyler olmalarına borçlu oldukları söylenebilir.
Çok yönlülük özellikle 2-7 yaş aralığı döneminde çok önemlidir. Çünkü beyin gelişimi, çeşitli becerileri bir sünger gibi emmeye hazırdır. Bu süreç çocuğun öğrenme çeşitliliğini geliştireceği bir süreçtir. Endişelenmenize gerek yok. İleriki zamanlarda bir konuda uzmanlaşacağı zamanlarda olacaktır.
Duygusal Zekayı Küçümsemeyin
Evet, çocuklarımızda iyi bir fen-matematik temelinin oluşmasını isteriz. Fakat duygusal zekayı küçümsememeliyiz. Beyin gelişiminin ilk kritik döneminde öğrenme, empati, iyilik ve takım çalışması gibi kişilerarası beceriler yönünde genişlemelidir.
Tina Payne Bryson ve Daniel Siegel, Bütün-Beyinli Çocuk adlı kitaplarında çocuklarda empati gelişiminin önemine değinmektedirler. Empati birinin duygularını tanıma ile başlar. Bu yüzden, bu yaş grubundaki çocukların duygularını ifade etmede (Üzgün hissediyorum) ve sonrasında içinde bulundukları duyguların nedenlerini anlatmada (Üzgün hissediyorum, çünkü dondurma istedim ama sen hayır dedin) cesaretlendirilmeleri gerektiğini önerir. Bir kez çocuk duygularını ifade etmeyi deneyimlediğinde, öğretmen çocuğu diğer arkadaşlarının hislerini de anlama konusunda teşvik etmek etmelidir. Bunu çocuğa soracağı sorular aracılığıyla yapabilir.
Çocukların diğerlerini önemsemesi için bir diğer yol, yetişkinlerin gönüllü yaptıkları işlere çocuklarını da katmalarıdır. Küçük çocukların ev işlerine yardım etmesine izin vermek bile onları daha yardımsever ve düşünceli insanlar haline getirecektir.
Küçük Çocukların Eğitimi Sadece “Gerçek” Eğitime Giden Bir Yol Değildir.
Çocukların beyni bu kritik süreçte bilgiyi eşsiz şekilde emer. Eğer zekâ öğrenme yeteneği olarak tanımlanırsa, 2-7 yaş aralığındaki çocuklar dünyanın en zeki insanları olarak tanımlanabilirler.
Bir araştırma, bazı becerilerin diğer dönemlerde bu kritik dönemde olduğu gibi ifade eder. Araştırma, 2-7 yaş aralığı döneminin çocukların dil gelişimi için en uygun dönem olduğunu ortaya koymaktadır. Yani bu yaştaki bir çocuk ikinci bir dilde ana dilinde olduğu kadar iyi bir gelişim sağlayabilir. Ancak, çocuk sekiz yaşına geldiğinde dil öğrenme becerileri zayıflar ve ikinci dil anadil kadar iyi konuşulmaz. Benzeri durum bu yaş grubunun müzikal yeteneklerinde de görülebilir.
Eistein’ın anne ve babasının ona özel fizik dersleri aldırmaması kayda değer bir durumdur. Bunun yerine, babası onu bir mühendis olarak kendi işlerine dahil etti. Annesi müziği sevmesini istediği için onu keman derslerine yönlendirdi. Her iki adım onun genç zihninin bütüncül bir şekilde gelişmesini sağladı. Erken çocukluk eğitimini “gerçek” eğitime bir öncül olarak düşünmek çok cazip geliyor olabilir ancak bu yaşlar aslında en önemli yıllardır.
Kaynak: https://www.edutopia.org/article/why-ages-2-7-matter-so-much-brain-development
